დათო საყვარელიძე: პირველი ვიყავი, ვინც 2012 წელს გამათავისუფლეს იმ სამსახურიდან. იმედია, განათლებული ახალგაზრდები სამშობლოში დარჩებიან, თორემ შეიძლება…

დღევანდელი ჩემი სტუმარი ის იშვიათი რესპონდენტია, რომელიც ცდილობს ჩუმად აკეთოს ისეთი დიდი პროექტები, როგორიც იყო ბუშის ვიზიტი საქართველოში, ალენ დელონის ჩამოყვანა, დაუვიწყარი წინანდლის ფესტივალი, რომელიც წლებია, დღესასწაულებს უწყობს ჩვენს საზოგადოებას და კიდევ უამრავი რამ. აქედან გამომდინარე დათო საყვარელიძის­ აზრი ქვეყანაში არსებულ მიმდინარე მოვლენებზე საინტერესო იქნება. – ჩვენი თეატრალური პროცესები­ პირდაპირ მიბმულია ქვეყნის ბედთან. მე დასავლეთის ცივილიზაციის მომხრე ვარ. ასე მზრდიდა ბატონი მიხეილ თუმანიშვილი. რუსთაველზე რომ ომი იყო, მიშა თუმანიშვილი გვეუბნებოდა, დასრულდება­ ომი და თქვენი პროფესია დასჭირდება ხალხსო. ჩვენც გვჯეროდა, რომ ჩვენი პროფესია ხალხს მართლაც დასჭირდებოდა. ასეც მოხდა – დავჭირდით, შემდეგ კი ერთ დღეს გამომიცხადეს აღარ გვჭირდებიო. პირველი ვიყავი, ვინც 2012 წელს გამათავისუფლეს იმ სამსახურიდან, რომელიც ყველაზე მეტად მიყვარდა. მაგრამ ეს არ ნიშნავს, რომ ამ სფეროში არ დავ­რჩი – შეიძლება ოპერიდან გამათა­ვისუფლო, მაგრამ ოპერას ვერ ამოიღებ ჩემი გულიდან.

– იყო თუ არა პოლიტიკური მოტივი მაშინ თქვენს გათავისუფლებაში? 

იმდენად პოლიტიკური არ იყო, რამდენადაც მდაბიური. მაშინ ბევრმა თეატრმა შემომთავაზა სამხატვრო ხელმძღვანელობა, რუსთაველის თეატრის დირექტორადაც დამნიშნეს.

– და არ დათანხმდით?

– მე არ ვასოცირდები ამ ხალხთან, ვინც უვიცობისა და არ ვიცი, კიდევ რის გამო, კანონში ცვლილებებით დაღუპა ქართული თეატრი. შეიძლება თეატრის შესახებ კანონში შეტანილი ცვლილებები ვიღაცისთვის წვრილმანია, ჩვეულებრივი­ რიგითი კანონია და არც აინტერესებს, კარგი იქნება თუ ცუდი, მაგრამ ჩემთვის ეს წვრილმანი მთელი ცხოვრებაა.

როდესაც გაიძახი, ევროპაში გვინდაო, ხელს აწერ საერთაშორისო ხელშეკრულებებს და შემდეგ იღებ კანონს, რომლითაც საბჭოთა კავში­რში აბრუნებ ქვეყანას, მე არ გავხდები ამ პროცესის მონაწილე. ჩემი ცოდნა საჭიროა მაშინ, როცა ევროპასთან გაქვს კავშირი, თორემ ჩემი ცოდნა საბჭოთა კავშირში რა გამოსადეგია.

ამ ძალას, რომელიც დღეს ხელისუფლებაშია, არ აწყობს თავისუფალი აზრი და კრიტიკული აზროვნება. არ შემიძლია და არც მინდა ვითანამშრომლო ხალხთან, რომელმაც ჩახერგა გზა ევროპისაკენ.

– დათო დოიაშვილის გათავისუფლებაზე­ რას გვეტყვით?

– დათო, გარდა იმისა, რომ კოლეგაა,­ ასევე ჩემი უახლოესი მეგობარია. ვფიქრობ, მისი გათავისუფლებით ამათ თავიანთ­ თავებს გამოუტანეს განაჩენი. ის უნიჭიერესი ადამიანი და რეჟისორია. და მისი დადგმული არაერთი სპექტაკლი წლების განმავლობაში ანშლაგით მიდიოდა.­ მისი თუნდაც პოლიტიკური ნიშნით გათავისუფლება ამ ხელისუფლების დიდი შეცდომა იყო. მინდა ანდრო ჭიჭინაძეს გამძლეობა ვუსურვო. ფიზიკურად და სულიერადაც უფრო გაძლიერებული გამოვა იქიდან. მალე მოეღება ბოლო ამ უსამართლობას. ჩემს თაობაზე უფრო ძლიერი აღმოჩნდნენ ეს ნათელი ბიჭები, ასეთი განათლებულები… მშურს კიდეც მათი.

– დღეს სად მუშაობთ?

– სოხუმის თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელი ვარ. ესეც იმის გამო, რომ ცენტრალურ ხელისუფლებასთან არა აქვს პირდაპირი კავშირი. თეატრში ძალიან ბევრი ადამიანი მუშაობს და ყველას თავისი აზრი აქვს. არიან მომხრეები, არიან მოწინააღმდეგეები და რადგან ასეა, მკაფიო აზრი დავაფიქსირეთ, რომ ჩვენთან სიმშვიდე უნდა იყოს. თეატრის ხელმძღვანელობა მხოლოდ რეჟისურა არ არის, მისი მართვა ცალკე პროფესიაა; კრიზისი­ ყოველთვის იარსებებს, ასე რომ, ვისაც თეატრის კეთება უნდა, ხელები დაიკაპიწოს­ და იმუშაოს. თუ საზოგადოებას არ აინტერესებს ის თეატრი, რომელსაც ჩვენ ვაკეთებთ, ესეც ჩვენი ბრალია. ჩვენ უნდა ვიპოვოთ მაყურებელი და არა პირიქით! `თეატრის კეთება შეგიძლია ყველგან და ყოველთვის, მაშინაც კი, თუ სამყარო განადგურდება! ჯოჯხეთშიც კი!~ – ამას ჯერ კიდევ როდის ამბობდა იტალიელი ავტორი და თეატრის დირექტორი ეუჯენიო ბარბა.­ თუ გინდა გააკეთო თეატრი, მართლა ყველგან­ შეგიძლია ნულიდან დაიწყო.

გარშემო როგორი პოლიტიკური მოვლენებიც არ უნდა იყოს, ეს საქმეში არ უნდა გიშლიდეს ხელს და თუ რაიმეს არ ეთანხმები ან არ მოგწონს, საკუთარი თეატრის სცენიდან შეგიძლია ეს დააფიქსირო ისე, რომ სხვას არ მოახვიო თავზე.

– ამბობენ, რომ პოლიტიკა და თეატრი ორი სხვადასხვა სფეროა… როგორ ფიქრობთ, დღეს ეს ორი სფერო რამდენადაა ერთმანეთთან დაკავშირებული?

– მოდი, ასე გეტყვით – როგორ დავიჯეროთ, რომ სამედიცინო სფეროს განვითარება ევროპის გარეშე შეიძლება, ან მანქანათმშენებლობის ევროპული კულტურისა და გამოცდილების, ან საბანკო სექტორი როგორ შეიძლება განვითარდეს რუსული პრინციპებით – ეს ხომ წარმოუდგენელია. ეს ყველა სფეროზე ითქმის.­ ნებისმიერი სფერო გადაბმულია, მაგრამ აქ, ცხელ წერტილში აღმოჩნდნენ ჩვენი თეატრალები. თუმცა იმ პატიმარი ბიჭებიდან მხოლოდ ანდრო და ონისე არიან თეატრალები, დანარჩენი ზოგი ფილოსოფოსია, ზოგი მწერალია, ზოგი ექიმი და ასე შემდეგ. ცოტა კიდევ უნდა გაუძლონ.

რასაკვირველია, მე რომ ვყოფილიყავი, ამას სხვანაირად წარვმართავდი. ემოციური ფონი ყოველთვის აფუჭებს საქმეს. უფრო მშვიდად, თანამიმდევრულად გავაკეთებდი ბევრ რამეს. თუმცა რთულია გარედან საუბარი.

– აუცილებლად მინდა გკითხოთ დათა თავაძის სპექტაკლზე, რომელსაც დიდი აჟიოტაჟი მოჰყვა საზოგადოებაში.

– მე არ მინახავს, მაგრამ, როგორც ვიცი, იქ გათვალისწინებული იყო მაყურებლის ასაკი. ვინც ეს სიუჟეტი გააკეთა, მან ისეთ პრიზმაში გადაიტანა ყველაფერი, რომ ყველა ამაზე ალაპარაკდა. მე ვხედავ შეგნებულ შავ პიარს. ისე, ეგ სპექტაკლი გაკეთებული იყო იქამდე, სანამ ეს პროცესები დაიწყებოდა, და მეშინია, ეს არ გამოიყენონ ამ თეატრის დახურვის მიზეზად. ამ თეატრში, როცა ის ჯერ ფეხს იდგამდა, მაშინ დავდგი 5 სპექტაკლი. ძალიან მიყვარს იქაურობა და თან ყოველთვის თეატრის მხარეს დავიჭერ.

– პროცესები თუ ისე არ წარიმართა­, როგორც ელოდებიან, რა შეიძლება მოხდეს?

– ხალხი დაიწყებს ქვეყნის დატოვებას და თავის შემოქმედებას სხვა ქვეყანაში გააგრძელებს. განსაკუთრებით ჩვენი საზოგადოების ჭკვიანი ნაწილი, ახალგაზრდები, სხვაგან ეცდებიან თავის რეალიზებას, იქ, სადაც თავისუფლებაა. ძალიან მაგარი თაობაა და იმედია, საღი აზროვნების, განათლებული ახალგაზრდები სამშობლოში დარჩებიან, თორემ შეიძლება რუსეთის რომელიმე მიყრუებული სოფლის საზოგადოებას დავემსგავსოთ.