ქალაქი, როგორც სცენა - ურბანული სივრცის თეორია თანამედროვე კინოში
„ქალაქები ოცნებების მსგავსად არის აგებული“ – წერდა იტალო კალვინო და შეუძლებელია ეს ფრაზა არ გაგვახსენდეს მაშინ, როცა კინოს ეკრანზე ურბანული ლანდშაფტი არა მხოლოდ ფონს ქმნის, არამედ სიუჟეტის თანასწორ მონაწილედ იქცევა. თანამედროვე კინოში ქალაქი აღარ არის მხოლოდ გარემო. ის მოქმედი პერსონაჟია — ემოციური, პოლიტიკური და სოციალური კოდი, რომელიც ფილმის ამბავს თანმიმდევრულად გადააწყობს.ურბანული კინო – სივრცე, რომელიც ამბობსროდესაც ფრანგული ახალი ტალღის რეჟისორები, მაგალითად, ჟან-ლიუკ გოდარი ან აგნეს ვარდა, პარიზის ქუჩებში იღებდნენ, ისინი ქალაქს აცლიდნენ დეკორაციის სტატუსს და მასთან დიალოგში შედიოდნენ. მათი კამერა მოძრაობდა როგორც მოქალაქე, რომელიც არა მხოლოდ ხედავს, არამედ გრძნობს ქალაქის რიტმს. ანალოგიური პროცესი შეინიშნება ირანელ რეჟისორ აბას კიაროსტამის ფილმებში, სადაც მანქანის შიგნიდან დანახული ქალაქი გადმოსცემს ადამიანის შინაგან მოძრაობას.არქიტექტურა როგორც იდეოლოგიაკინო გვასწავლის იმასაც, რომ ურბანული სივრცე პოლიტიკური სტრუქტურაა. მაგალითად, გერმანულ ექსპრესიონისტულ ფილმში Metropolis (1927), ქალაქის ვერტიკალური მოწყობა — ზედა სართული ელის ტვინს, ხოლო მიწისქვეშა შრომით მასას — პირდაპირი მეტაფორაა კლასობრივ უთანასწორობაზე.თანამედროვე მაგალითია ბონჯუნ ჰოს Parasite, სადაც საცხოვრებელი სივრცის დონე — სარდაფი, ქუჩის დონე და ელიტარული სახლი გორაკზე — სოციალური იერარქიის ზუსტი ვიზუალური თარგია. ქალაქი იქცევა არქიტექტურულ ალეგორიად.როგორ ლაპარაკობს ქალაქი?სიჩუმით – ცარიელი ქუჩები ფილმში ხშირად სიმარტოვის ან დაკარგულობის მეტაფორებია. მაგალითისთვის კოშმარული სიჩუმე Lost in Translation-ში (სოფია კოპოლა) ტოკიოს გადაჭარბებული სინათლის ფონზე.მოძრაობით – დაძაბული ქალაქი, სადაც გმირი მუდმივად მოძრაობს, ქმნის დაუსვენებელ განწყობას (Run Lola Run – ბერლინი, After Hours – ნიუ-იორკი).სივრცის კონტრასტით – ქალაქის გარეუბანი ხშირად ასოცირდება მარგინალიზებულ ჯგუფებთან, ცენტრი კი – ძალაუფლებასთან. ეს დინამიკა თვალსაჩინოა მატი დიოპის ფილმში Atlantics, სადაც დაკარგული ხმების ქალაქი ცარიელი კორპუსებით ივსება.თბილისი კადრში: ქართული მაგალითებითბილისიც თანდათან უფრო აქტიური „პერსონაჟი“ ხდება თანამედროვე ქართულ კინოში. ლევან აკინის და ჩვენ ვიცეკვეთ-ში ძველი ქალაქის ლაბირინთული ქუჩები გმირის შინაგანი კონფლიქტის კარებს აღებს. ლევან კოღუაშვილის ფილმებში კი თბილისი ორ სამყაროს შორის გაჭედილ ქალაქად იშლება — საბჭოთა არქიტექტურის სიმძიმე და ნეონური ბანერების კოსმოპოლიტური სიმულაცია პარალელურად თანაარსებობს.ურბანული თეორია კადრშიკინო არ გვაძლევს მხოლოდ ვიზუალურ წარმოდგენას ქალაქზე — ის მის კულტურულ, ისტორიულ და ფსიქოლოგიურ ნიმუშებსაც გადმოსცემს. ურბანისტიკის თეორეტიკოსები, მაგალითად, ენრი ლეფევრი და ედვარდ სოია, ხაზს უსვამენ, რომ სივრცე არა მხოლოდ მატერიალური, არამედ სოციალური პროდუქტიცაა. კინოში კი ეს სოციალური სივრცე ემოციური ხდება — ჩვენ მას არა მხოლოდ ვხედავთ, არამედ თანავუგრძნობთ.დასასრული: როცა ქალაქი ხდება პერსონაჟიკინო საშუალებას გვაძლევს ვნახოთ ქალაქი როგორც მეხსიერების არქივი, როგორც დროის ნაკადი, როგორც ოცნების დეკორაცია. ის ხან გვაშინებს, ხან გვამშვიდებს, ხან კი გვიტოვებს განცდას, რომ თვითონაც ვმოძრაობთ მის შიგნით, ვიკარგებით ან ვპოულობთ საკუთარ თავს.დასასრულის ნაცვლად ერთი კითხვა:თქვენს საყვარელ ფილმში რომელი ქალაქი ცხოვრობს? და როგორი ადამიანია ის?
„ქალაქები ოცნებების მსგავსად არის აგებული“ – წერდა იტალო კალვინო და შეუძლებელია ეს ფრაზა არ გაგვახსენდეს მაშინ, როცა კინოს ეკრანზე ურბანული ლანდშაფტი არა მხოლოდ ფონს ქმნის, არამედ სიუჟეტის თანასწორ მონაწილედ იქცევა. თანამედროვე კინოში ქალაქი აღარ არის მხოლოდ გარემო. ის მოქმედი პერსონაჟია — ემოციური, პოლიტიკური და სოციალური კოდი, რომელიც ფილმის ამბავს თანმიმდევრულად გადააწყობს.
ურბანული კინო – სივრცე, რომელიც ამბობს
როდესაც ფრანგული ახალი ტალღის რეჟისორები, მაგალითად, ჟან-ლიუკ გოდარი ან აგნეს ვარდა, პარიზის ქუჩებში იღებდნენ, ისინი ქალაქს აცლიდნენ დეკორაციის სტატუსს და მასთან დიალოგში შედიოდნენ. მათი კამერა მოძრაობდა როგორც მოქალაქე, რომელიც არა მხოლოდ ხედავს, არამედ გრძნობს ქალაქის რიტმს. ანალოგიური პროცესი შეინიშნება ირანელ რეჟისორ აბას კიაროსტამის ფილმებში, სადაც მანქანის შიგნიდან დანახული ქალაქი გადმოსცემს ადამიანის შინაგან მოძრაობას.
არქიტექტურა როგორც იდეოლოგია
კინო გვასწავლის იმასაც, რომ ურბანული სივრცე პოლიტიკური სტრუქტურაა. მაგალითად, გერმანულ ექსპრესიონისტულ ფილმში Metropolis (1927), ქალაქის ვერტიკალური მოწყობა — ზედა სართული ელის ტვინს, ხოლო მიწისქვეშა შრომით მასას — პირდაპირი მეტაფორაა კლასობრივ უთანასწორობაზე.
თანამედროვე მაგალითია ბონჯუნ ჰოს Parasite, სადაც საცხოვრებელი სივრცის დონე — სარდაფი, ქუჩის დონე და ელიტარული სახლი გორაკზე — სოციალური იერარქიის ზუსტი ვიზუალური თარგია. ქალაქი იქცევა არქიტექტურულ ალეგორიად.
როგორ ლაპარაკობს ქალაქი?
სიჩუმით – ცარიელი ქუჩები ფილმში ხშირად სიმარტოვის ან დაკარგულობის მეტაფორებია. მაგალითისთვის კოშმარული სიჩუმე Lost in Translation-ში (სოფია კოპოლა) ტოკიოს გადაჭარბებული სინათლის ფონზე.
მოძრაობით – დაძაბული ქალაქი, სადაც გმირი მუდმივად მოძრაობს, ქმნის დაუსვენებელ განწყობას (Run Lola Run – ბერლინი, After Hours – ნიუ-იორკი).
სივრცის კონტრასტით – ქალაქის გარეუბანი ხშირად ასოცირდება მარგინალიზებულ ჯგუფებთან, ცენტრი კი – ძალაუფლებასთან. ეს დინამიკა თვალსაჩინოა მატი დიოპის ფილმში Atlantics, სადაც დაკარგული ხმების ქალაქი ცარიელი კორპუსებით ივსება.
თბილისი კადრში: ქართული მაგალითები
თბილისიც თანდათან უფრო აქტიური „პერსონაჟი“ ხდება თანამედროვე ქართულ კინოში. ლევან აკინის და ჩვენ ვიცეკვეთ-ში ძველი ქალაქის ლაბირინთული ქუჩები გმირის შინაგანი კონფლიქტის კარებს აღებს. ლევან კოღუაშვილის ფილმებში კი თბილისი ორ სამყაროს შორის გაჭედილ ქალაქად იშლება — საბჭოთა არქიტექტურის სიმძიმე და ნეონური ბანერების კოსმოპოლიტური სიმულაცია პარალელურად თანაარსებობს.
ურბანული თეორია კადრში
კინო არ გვაძლევს მხოლოდ ვიზუალურ წარმოდგენას ქალაქზე — ის მის კულტურულ, ისტორიულ და ფსიქოლოგიურ ნიმუშებსაც გადმოსცემს. ურბანისტიკის თეორეტიკოსები, მაგალითად, ენრი ლეფევრი და ედვარდ სოია, ხაზს უსვამენ, რომ სივრცე არა მხოლოდ მატერიალური, არამედ სოციალური პროდუქტიცაა. კინოში კი ეს სოციალური სივრცე ემოციური ხდება — ჩვენ მას არა მხოლოდ ვხედავთ, არამედ თანავუგრძნობთ.
დასასრული: როცა ქალაქი ხდება პერსონაჟი
კინო საშუალებას გვაძლევს ვნახოთ ქალაქი როგორც მეხსიერების არქივი, როგორც დროის ნაკადი, როგორც ოცნების დეკორაცია. ის ხან გვაშინებს, ხან გვამშვიდებს, ხან კი გვიტოვებს განცდას, რომ თვითონაც ვმოძრაობთ მის შიგნით, ვიკარგებით ან ვპოულობთ საკუთარ თავს.
დასასრულის ნაცვლად ერთი კითხვა:
თქვენს საყვარელ ფილმში რომელი ქალაქი ცხოვრობს? და როგორი ადამიანია ის?
ურბანული კინო – სივრცე, რომელიც ამბობს
როდესაც ფრანგული ახალი ტალღის რეჟისორები, მაგალითად, ჟან-ლიუკ გოდარი ან აგნეს ვარდა, პარიზის ქუჩებში იღებდნენ, ისინი ქალაქს აცლიდნენ დეკორაციის სტატუსს და მასთან დიალოგში შედიოდნენ. მათი კამერა მოძრაობდა როგორც მოქალაქე, რომელიც არა მხოლოდ ხედავს, არამედ გრძნობს ქალაქის რიტმს. ანალოგიური პროცესი შეინიშნება ირანელ რეჟისორ აბას კიაროსტამის ფილმებში, სადაც მანქანის შიგნიდან დანახული ქალაქი გადმოსცემს ადამიანის შინაგან მოძრაობას.
არქიტექტურა როგორც იდეოლოგია
კინო გვასწავლის იმასაც, რომ ურბანული სივრცე პოლიტიკური სტრუქტურაა. მაგალითად, გერმანულ ექსპრესიონისტულ ფილმში Metropolis (1927), ქალაქის ვერტიკალური მოწყობა — ზედა სართული ელის ტვინს, ხოლო მიწისქვეშა შრომით მასას — პირდაპირი მეტაფორაა კლასობრივ უთანასწორობაზე.
თანამედროვე მაგალითია ბონჯუნ ჰოს Parasite, სადაც საცხოვრებელი სივრცის დონე — სარდაფი, ქუჩის დონე და ელიტარული სახლი გორაკზე — სოციალური იერარქიის ზუსტი ვიზუალური თარგია. ქალაქი იქცევა არქიტექტურულ ალეგორიად.
როგორ ლაპარაკობს ქალაქი?
სიჩუმით – ცარიელი ქუჩები ფილმში ხშირად სიმარტოვის ან დაკარგულობის მეტაფორებია. მაგალითისთვის კოშმარული სიჩუმე Lost in Translation-ში (სოფია კოპოლა) ტოკიოს გადაჭარბებული სინათლის ფონზე.
მოძრაობით – დაძაბული ქალაქი, სადაც გმირი მუდმივად მოძრაობს, ქმნის დაუსვენებელ განწყობას (Run Lola Run – ბერლინი, After Hours – ნიუ-იორკი).
სივრცის კონტრასტით – ქალაქის გარეუბანი ხშირად ასოცირდება მარგინალიზებულ ჯგუფებთან, ცენტრი კი – ძალაუფლებასთან. ეს დინამიკა თვალსაჩინოა მატი დიოპის ფილმში Atlantics, სადაც დაკარგული ხმების ქალაქი ცარიელი კორპუსებით ივსება.
თბილისი კადრში: ქართული მაგალითები
თბილისიც თანდათან უფრო აქტიური „პერსონაჟი“ ხდება თანამედროვე ქართულ კინოში. ლევან აკინის და ჩვენ ვიცეკვეთ-ში ძველი ქალაქის ლაბირინთული ქუჩები გმირის შინაგანი კონფლიქტის კარებს აღებს. ლევან კოღუაშვილის ფილმებში კი თბილისი ორ სამყაროს შორის გაჭედილ ქალაქად იშლება — საბჭოთა არქიტექტურის სიმძიმე და ნეონური ბანერების კოსმოპოლიტური სიმულაცია პარალელურად თანაარსებობს.
ურბანული თეორია კადრში
კინო არ გვაძლევს მხოლოდ ვიზუალურ წარმოდგენას ქალაქზე — ის მის კულტურულ, ისტორიულ და ფსიქოლოგიურ ნიმუშებსაც გადმოსცემს. ურბანისტიკის თეორეტიკოსები, მაგალითად, ენრი ლეფევრი და ედვარდ სოია, ხაზს უსვამენ, რომ სივრცე არა მხოლოდ მატერიალური, არამედ სოციალური პროდუქტიცაა. კინოში კი ეს სოციალური სივრცე ემოციური ხდება — ჩვენ მას არა მხოლოდ ვხედავთ, არამედ თანავუგრძნობთ.
დასასრული: როცა ქალაქი ხდება პერსონაჟი
კინო საშუალებას გვაძლევს ვნახოთ ქალაქი როგორც მეხსიერების არქივი, როგორც დროის ნაკადი, როგორც ოცნების დეკორაცია. ის ხან გვაშინებს, ხან გვამშვიდებს, ხან კი გვიტოვებს განცდას, რომ თვითონაც ვმოძრაობთ მის შიგნით, ვიკარგებით ან ვპოულობთ საკუთარ თავს.
დასასრულის ნაცვლად ერთი კითხვა:
თქვენს საყვარელ ფილმში რომელი ქალაქი ცხოვრობს? და როგორი ადამიანია ის?
What's Your Reaction?
